Vincent de Vries bespeelt werken van Zwart en Asma
Ik vind Vincent de Vries de beste interpretator van de muziek van Jan Zwart en Feike Asma van dit moment! Zo, dat is er uit!
Waarom vind ik dat? Opgegroeid en opgevoed bij het orgelspel Feike Asma in de Lutherse Kerk in Den haag en de Groote Kerk in Maassluis krijg ik bij het beluisteren van deze cd het gevoel dat Feike Asma zelf aan de klavieren zit.
Het is dat speciale toucher en dat aparte, een fractie achteropkomend pedaalspel dat Feike zo eigen was, zeker bij koraalgebonden muziek.
Het verschil echter tussen het spel van beiden is dat Feike in zijn enthousiasme nogal eens wat te ver ging in het praktiseren van zijn spelkarakteristieken. Vincent doet dat niet en blijft wat dat betreft heel subtiel en verfijnd binnen de lijntjes van wat aanvaardbaar mag heten, maar wat wel heel herkenbaar Asma blijft.
Er zijn veel organisten die denken dat op de toetsen beuken en overdreven met de wind spelen, het zogenaamde lidderen, de manieren zijn om Asma en Zwart na te bootsen, maar niets is minder waar. Vincent de Vries, ook opgevoed bij Feike Asma – hij zat als peuter al naast pa Joop in Maassluis – snapt dat. En juist daardoor wordt Zwart en Asma eer aangedaan.
De cd is op voortreffelijke wijze opgenomen door vader en zoon Wielink van Excellent Recordings.
De Naber-schepping is een lust voor het oor en tegenwoordig ook voor het oog. Wat een warm strijkende prestanten, ronde fluiten en wat een heerlijke tongwerken! En hoe je ook registreert, de klank blijft transparant. Combineer dat met een akoestiek waar weinig verloren gaat van zowel hoge als lage frequenties en je hebt een klank waar je niet luistermoe van wordt.
De Fantasie-Ouverture over ‘Dankt dankt nu allen God / Wilt heden nu treden van Jan Zwart is een reconstructie door Vincent de Vries en genoteerd aan de hand van Asma's eigen opname uit Maassluis. Een mix dus van Zwart, Asma en De Vries en in zekere zin een novum!
Sombere muziek over Psalm 103 vers 8 van Jan Zwart wordt gezien als een van de beste composities van Zwart. Waarom wordt zo’n stuk eigenlijk nergens meer op de concertprogramma’s gezet? Afwisselend meditatief en vol emotie gespeeld. Berusting en de schreeuw naar de hemel zou je kunnen zeggen. Indrukwekkend!
Het Canonisch voorspel over Psalm 84 vers 1 van Zwart is een notatie van vader Joop de Vries, destijds verdienstelijk organist van de Nieuwe Kerk in Scheveningen. Er zijn inderdaad welluidende verschillen tussen de officiële uitgave en deze notatie. Ontdek het zelf.
Het Postludium en Koraal ‘Alle roem is uitgesloten’ van Zwart is een werveling van klanken en notenreeksen die virtuoos gezien in goede handen zijn bij De Vries. Heerlijk hoe luchtig zoals het fugaatje twee keer wordt gespeeld en dan die grootse akkoorden waarmee een en ander wordt afgewisseld.
Volledige rust en bezinning bij ‘O Heil’ge Geest, daal op ons neer’ van Asma. Ook weer zo’n bijna vergeten stuk dat hier weer in herinnering wordt gebracht.
Hetzelfde geldt voor Asma’s Bede ‘O Heer, die daar des Hemels tente spreyt’. Het zijn niet altijd de toccata’s en andere virtuositeiten die een hoogtepunt vormen van een cd. Deze interpretatie is een voorbeeld hoe een eenvoudige compositie veel indruk maakt. En écht waar: je hoort Asma spelen!
En zo is er nog meer moois te vinden op deze cd waar de aloude bekende klanken als uit de as herrezen tevoorschijn komen. Wat te denken van Asma’s Fantasie over ‘Wees gegroet, gij eersteling der dagen’ en Fantasie over Gezang 143 ‘Op bergen en in dalen’? Of het heerlijk meditatieve ‘Ik wens te zijn als Jezus’! En wat te denken van de Liedbewerking van ‘Gouden harpen ruisen’, waar je halverwege opschrikt als na het pp het bijna volle werk de vreugde uitschalt! Allemaal muziek behorende bij de afdeling: Het feest der herkenning!
Ook het ‘Hallelujah, eeuwig dank en ere’ van Asma is genoteerd door vader Joop de Vries en daar mogen we dankbaar voor zijn want hier hoor je Asma pur sang in zijn typische harmonisaties, loopjes en sequensen. Op z’n Asma’s vertolkt!
Het programma wordt besloten met de Toccata en koraal over Psalm 75 van Asma.
Omdat ik bepaalde delen niet echt herkende heb ik Vincent gevraagd naar de herkomst. Hij schreef mij het volgende:
‘Wat betreft Psalm 75, die is in het jaar 2000 uitgegeven. In het voorwoord staat dat de bewerking stamt uit het jaar 1975, in eerste opzet een lang werk met veel improvisatorische gedeelten. Elke uitvoering was verschillend. Meer en meer werd echter de uiteindelijke, definitieve vorm duidelijk en merkwaardiger wijs speelde Asma het stuk volgens een vaste notatie’.
Dat gebeurt op deze cd ook en ik vind het een waardige afsluiting.
Het is een cd die welhaast een tijdsdocument genoemd mag worden en die iedereen die deze bijzondere muziek uit inmiddels vervlogen tijden wil bewaren of doorgeven zou moeten aanschaffen.
Gert-Jan de Graaf
