Virtuoos en aangenaam!

Ik ben opgegroeid met de klanken van het Bolswarder Hinsz-orgel die op de grammofoonplaat werden gegroefd door Klaas Jan Mulder. Wie kent niet zijn ‘Ruwe stormen’? Het is een apart orgel. In de diverse plenums is een duidelijke tertsklank hoorbaar, die af en toe vermag te irriteren, waarover later meer. Het tweede aparte element aan dit orgel is de tremulant van het Bovenwerk. Je zou ‘m uit duizenden herkennen. Hij heeft een diepe slag, zo diep dat een professionele turner er jaloers op zou worden als hij moet zwaaien aan de rekstok! Het is de tremulant die óf mooi óf oerlelijk gevonden wordt. Maar voor de liefhebbers van Hollandse romantiek heeft de 8’, 4’, 3’-combinatie met tremulant een zalvende werking op de geest!

Harm Hoeve gebruikt dit zwaaihout ook. Bij het eerste nummer behoef je er slechts 1 minuut 40 op te wachten en ja hoor: daar is het feest van herkenning! Nu ken ik organisten die hun CD schade aandoen door te veel tremulantgebruik. Harm Hoeve doet dat gelukkig niet. Hij weet met uitgekiende registraties prachtige en vooral warme klanken te produceren waarbij het tremulantregister echt niet gemist wordt. De CD kent veel afwisselingen in vormen en tempi. Is trouwens heel mooi en natuurgetrouw opgenomen en gemasterd! Psalm 42 begint met een passagaglia-achtige tonenreeks in het pedaal. Afgewisseld met ene soort reprise op het manuaal. Mysterieus. Daarna dus de getremuleerde omspeling van de koraalregels, gespeeld met de Sexquialter van het rugpositief. Vervolgens een marsachtige Piece Heroique met een mooi echo-effect in het pedaal. Tot slot een Toccata á la Propitius. Doorzichtig en virtuoos gespeeld met aan het eind de onvermijdelijke chromatisch opklimmende akkoorden en het koraal. Kon wel eens een gewild stuk worden als het op papier verschijnt! Mooi fluitenspel bij de trio over Veilig in Jezus’ armen. Daarna een bewerking met een aangenaam betongde Cantus Firmus. Deel drie is een toccata met aan het eind een knipoogje naar Grison. Warme registraties bij het Prière bij Zegen ons Algoede. Een rustpunt in deze CD. De mars over psalm 89 roept bij mij beelden op van Klaas Jan Mulder. Een juichend orgel door een bevlogen organist! Nog een rustpunt is de Pastorale over Mijn Herder is de Heere God. Het beroemde Preludium in C van J.C. Kellner stond model voor het Preludium over Psalm 150. Tjonge, wat is dit mooi! Het is geen echte stijlkopie en daarom waarschijnlijk zo verrassend. Een heerlijk slotkoraal met virtuoze notenslierten tussen de koraalregels maakt dit nummer voor mij het hoogtepunt van deze CD! Een demonstratie van lichtvoetigheid hoor je in de Toccatine over Palsm 75. Ik vermocht twee ienie mienie kleine slippertjes te horen, maar verder: TOP! Ook de toccata in deel 2. De variaties over ‘Mijn Vader, dank U wel’ worden qua klankidioom op bijna kinderlijk naïeve manier gebracht en wel zo, dat ’t blijft hangen in je hoofd. Enkele jazzyachtige variaties klinken erg leuk. Grand Choeur over ‘Van U wil ik zingen’. Tja, bij de intro kreeg ik toch even het Piet van Egmond gevoel. Zoals die preludeerde op een samenzang in bijvoorbeeld de Mozes- en Aäronkerk in Amsterdam: onvergetelijk! De harmonisaties in de intro deden daar aan terugdenken. De daarop volgende Canon is creatief gemaakt en knap gespeeld. Hier manifesteert zich aan het eind de tertsklank van het orgel, waar ik het aan het begin over had. Moet je niet te veel horen zoals een keer bij een concert van een franse organiste die een klassiek barokprogramma speelde met gratis hoofdpijn na. In de bewerking van Psalm 143 treft Harm Hoeve heel goed de sfeer van de tekst. Een dag-en-nacht-verschil met de uitbundigheid op andere plaatsen. In een lento 4/4-maat wordt de tekst geëxposeerd op zodanig ingehouden en eerbiedige wijze dat zelfs de liefhebbers van iso-metriek het nog mooi zullen vinden! Het leuke en simpele fluitenspel (maar doe het maar eens na…!) bij ‘Tel uw zegeningen’ is pretentieloze áan-de-uitgang-muziek’. Leuk. Ten slotte de Fantasie over Psalm 100. Groots gespeeld met een middendeel met fluitenspel dat weer een beetje aan Piet van Egmond deed denken. Laat ik mijn mening over dit nummer samenvatten met twee woorden: verantwoord ruig! Het is een heel mooie CD geworden die smaakt naar meer, maar dan weer op een ander orgel, bijvoorbeeld dat van de Basiliek te Raalte. Krijg je ook weer heel andere muziek. Het boekje is mooi uitgevoerd al heb ik nog nooit een organist gezien die half op z’n hurken tussen de tulpen op een muziekblaadje zit te schrijven, of het moet Messiaen zijn als hij naar de vogeltjes zat te luisteren om inspiratie op te doen voor een compositie.

Gert-Jan de Graaf