"Ik heb nog geen mooiere opname van het orgel in Elburg gehoord"

Muziek is spel

Dat is de eerste indruk die zich aan mij opdringt bij het beluisteren van deze cd. Want spel is het, in de juiste zin van het woord. Wim Magré laat merken dat hij weet waar hij het over heeft. Hij kent de theorie, ook de verschillende opvattingen rondom het uitvoeren van de werken van Bach, en weet dat te mengen met de muziek. Hierdoor blijft de cd zijn spanning behouden. Let ook eens op details, zoals het gebruik van de trillers en prallers. Hier moet aan gedacht worden als ik het heb over ‘mooi gespeeld’, mooie registratie, enz. Daarnaast is in de orgelkoralen duidelijk te merken dat Magré bovenal kerkorganist is.

 

Portato – legato

Eén van de discussiepunten bij het spelen van muziek uit de Barok, dus ook de muziek van Bach, is het al dan niet portato of legato spelen. Mijn voorkeur gaat uit naar portato, vooral ook om de helderheid en de structuur van Bachs muziek tot zijn recht te laten komen. Wim Magré maakt van beide gebruik. Dat zorgt ervoor dat de muziek ten allen tijde boeiend blijft klinken. Verwacht op deze cd geen ‘romantische’ Bach, maar ook geen Bach die recht doet aan barok-purisme. Gelukkig niet. Het is de verdienste, en wat mij betreft de meerwaarde, van deze Bach-cd dat Magré theorie en muziek op een boeiende wijze weet te combineren tot ‘spel’. In samenspel met de registraties, de tempi en daardoor de prachtige, echt Elburgse, klankkleur is deze cd meer dan alleen een Bach-cd of een cd van het orgel in Elburg. Kortom: hier wordt muziek gemaakt. Vooral de fuga’s op deze cd varen er wel bij. Uiteraard moet hierbij ook een compliment gegeven worden  Excellent Recordings die ervoor heeft gezorgd om al dit moois goed op de schijf te krijgen. Ik heb nog geen mooiere opname van het orgel in Elburg gehoord.

 

Fantasia und Fuga in g-moll BWV 542

Direct valt de helderheid van registratie en opname op. De ‘Gravität’ spettert de huiskamer in. Wat een schitterende fluiten heeft dit orgel! Het stuk wordt robuust gespeeld, waarbij de onrust (dynamiek) van de jonge Bach opvalt. Maar…. het blijft strak in de maat, waardoor de muzikale lijnen goed te volgen zijn. Hier valt meteen op dat Magré kiest voor portato/staccato-spel in samenwerking met legato-spel. Het maakt zijn uitvoering uniek. Dit doet denken aan de uitvoeringen van Marie-Claire Alain, maar is zeker geen kopie!

 

Nun komm der Heiden Heiland BWV 659

Het sterkste element in dit stuk is de zeer goed te volgen en uiterst strak gespeelde bas-lijn (pedaal). Mooi zijn de accenten die gemaakt worden in de rechterhand (melodielijn). De linkerhand had minder gebonden gemogen. In het intermezzo klinken heel originele accenten.

 

Praeludium und Fuga e-moll BWV 533

De inleiding is mooi vertaald naar het orgel, waarbij opnieuw de fluiten opvallen. De zestiende noten hadden meer portato-spel kunnen hebben. De fuga wordt spannend doordat Magré gebruikt maakt van een echo-techniek in het thema.  Hierdoor ontstaat er een boeiende terrassen-dynamiek. Er wordt strak in de maat gespeeld, waardoor de luisteraar  tot het eind geboeid blijft.

 

Triosonate 4 BWV 528

Adagio/Vivace: Het adagio is een echt adagio.  Het opvolgende vivace zou iets levendiger mogen. Nu mis ik het ritmische contrast tussen het adagio en het vivace. Het orgel schittert door de gekozen registratie.

Andante: De tremulant geeft een intiem effect, maar naar mijn smaak wordt de melodielijn hierdoor iets te ‘wollig’. Het tempo is goed gekozen. Het is echt een andante, als een rustig kabbelende (Veluwse) beek.

Un poco allegro: Ook nu weer een prachtige registratie, waarbij ook het ‘juist gekozen’ tempo opvalt.

 

Herr Gott, nun schleusz den Himmel auf BWV 671

Hier is de registratie het meest boeiende onderdeel. Met name hierdoor vallen details, zoals boven genoemd, goed op. Prachtig gespeeld.

 

Liebster Jesu, wir sind hier BWV 731

Dit werk van Bach wordt gerekend tot één van zijn geliefde werken. En zo klinkt het ook. Het stuk wordt strak legato gespeeld, ‘als tijdens een huwelijksdienst’. De tremulant voegt naar mijn idee niet veel toe. Dit is voor mij het minste stuk van de cd.

 

Fuga Gigue BWV 577

Dit stuk maakt alles weer goed. Het spel is niet plat of populair, maar transparant, goed te volgen, en niet afgeraffeld. Hier toont de muzikant niet zijn vingertechniek (hoewel die zeker aanwezig is), maar de muziek. Ook hier weer een echo in het thema (let op: de noten staan er zeker, dit is geen toevoeging). De registratie bekoort ook in dit stuk.

 

Auf der Tiefe BWV 745

Hier blijkt het duidelijkst dat Magré ook kerkorganist is. Het wordt onder zijn handen een echt ‘De profundis clamavi’ (psalm 130). Het eerste deel, een voorspel, is subliem. In het tweede deel (het koraal) voegt de tremulant in de cantus firmus m.i. niet veel toe.

 

Passacaglia und Fuga c-moll BWV 582

Magré kiest hier voor de traditionele opbouw: hij registreert van piano naar forte. Dat geeft de kans om het orgel in al zijn facetten te laten horen. Een plenum-registratie is hier trouwens ook goed mogelijk: mede door het tempo wordt dit stuk heel boeiend gespeeld. De fuga is een climax, zowel letterlijk als figuurlijk. Er zit spanning in, er wordt muziek (= spel) gemaakt. Het doordachte tempo valt ook hier weer op. De fuga eindigt dan toch een beetje in een romantische sfeer: alsof je luisterde naar een mini-orgelsymfonie. Dat heeft met interpretatie te maken. In combinatie met het spel in deze passacaglia en fuga  doet een dergelijke benadering geen afbreuk aan het hele stuk.

 

Tot slot

Een prachtige cd, die zeker wat toevoegt aan de oceaan van Bachopnames die sinds de jaren negentig van de vorige eeuw als golven het orgelland overspoelen. Dat wordt van elke Bach-uitvoering gezegd, maar deze cd voegt echt wat toe! Er wordt gemusiceerd op hoog niveau. Een boeiende cd. Heel sterk zijn de tempi en de registratie-keuze. Maar bovenal wordt er muziek gespeeld. Wim Magré laat hier heel goed merken dat Bach en het orgel winnen! Iedere (amateur-) organist doet er goed aan om deze cd te beluisteren en de interpretaties te overdenken. Hierdoor zal zijn persoonlijke Bach-spel alleen maar worden verrijkt.

Bach-cd bestellen?

Elburg, 21 juli 2016

Jan Kees van Rossem